Constitución Política de los Estados Unidos Mexicanos en tepehua del norte
1
IXPALACHIMO’ONK’AN TACHUX LABANAN.
Mapasukant’ yu ani palachimo’n laka diario oficial laka federación laqakis malkuyu’ febrero taunmil laqanajatsi
ciento laqakautujun chint’in (1917)
JATSONUT BANANAJ MAPATSKAN
Mapasukal yu ani malakapaxant’ D0F puxanchaxan malkuyuk septiembre t’uimil alaqatsijin (2008)
Yu p`unaj xa`ai jalistaqna lachimo`onu. Yu laxtamakaa xunit nix stap’ais xalaqtsini
talaka’akchun, kun ani julchan maqxta’a jalaqlioxint tap`as:
Venustiano carranza.- P`unaj x`aai ni jalistaqnan yu xat`ap`as taakapuchun. Talistak`at
makat nix stapax ni xalachimo`onu yu aqch`apat tachun lapanaj makai masunt.
Ke ni ta`an tataqxtoat jalakulant tataqxtol ani ai jataulant ni laqataun malkuyu jataxtunu
ja`ch`itin tau mil laqanajats ciento laqaqauchaxan, en laqalaj ox ta`an jamaxtunt
lakamapasunt y linaukal ni laqakao`najats ni septiebre ba taun jach`itin, jalaqlioxint kun
p`unaj kun oqslaqtau xa`ai kun laqalaj ox kun yu jalaqalaqtsin ni kun yu talaqt`at ni laq
laqalioxininkant ni laqakaut`at ni ba taun malkuyu ni laq makakal ni jataxtun`t ni
laqakaut`ui jataxtuni malkuyu jachitin ni taun mil laqanats ciento laqakaut`at, xtaqkan en
lakpulakchibin Veracruz, jalakach`apa itn yu xamapasunt xalitapats Guadalupe ni julchan
p`uxan chaxan ni malkuyu marzo taun mil laqanats ciento laqakaut’utu litsukal laqalaj`ox
xmaxtuk yu ani taila’ant.
2
IXPALACHIMO’ONK’AN TACHUX LABANAN YU MALAKAPAXAI LAQAKIS FEB.
TA’UNMIL LAQATSIJIN CIENTO LAT’UIPUXAN KA’UTUJUN (1857.)
Tampataun
Titaun l
Yu Kimpulist’akank’an
Laqataun palachimo’on (Art. 1). Tachun yu aqch`apat ni lapanaj, oxamaqtaun
katiuqxuntayaya’ yu najun ani palachimo’on, ni yuch jant lay kamalakats’unit
makauntijlaya’, alin aqtamix, bachu alin tabanan kana`ol yuch y yu junit.
Alin lalaktanch lanaqpasant, ani aqchapat tachun lapanaj o lababanan, yu xa tapatsanin
taminachal o lakataun putaulan y tachin yu aqchapat México bamun por yau, ta lajai
tomaox`aqtamixt qun pu`aqtejukan kun ani palachimo`on.
Junit lalaktanchan tachun lalaktaun yu tach tikilpatanij chibint o yu lapakni, jatsi o ts`al
xach`itin, yu lak`alk’abil, kilpatani, yu taqaan, yu lakapuanini, yu chibioj, yu paxkat, yu
xputsuk o yu taayuch atau kabal kamamaxanil ix puts’uk o xlilat y por yuch kapuxnikalch
yu xlimaqxtaqnikan y xtaoxamaqxtamixt ni lapanaj.
Lat`uy palachimo’on (Art. 2). Yu xlakamonukpa ni Mexico bamun yuch y jant talaqlbaat
kabal.
Yu aqch’apat ni Mexico lit’ajun taoxit pulhubi alakpastak`at yu chapainit ixtamak’ank’an
ixputaulax ni kilpatanin y yu uncha talimnta`alch yu xtabilanal maqteinil tataulai y chunch
tatailaminl yu yu’unch xnabinkan, takapalaat’ich, atooyant y laqchibint yuch xlilat lakatsuni.
Yu stalakpastakal xlikilpatanij stasul kach’apail ni kamakal talakpastak’al yuch xlaqmil y
chunch katalaqsilaal a matiinch kamakanikal yuch xlilat yu kilpatinin putaulan yuch
jataulant aqch’apat laqata’an putaulan kilpatinin, yuch katamakal laqataun xtach’antamixt
lapanaj takapulajat y talakpastak’at, yu lit’ajun laqotaun talakpast’ak’at xt’ach’anxtamixt,
litapats y jamalanint, yu jalak ulant lakatamin putaulanax yu talakapuan ni mach`alkan yu
laqsabal junit kun yu lalaqmapasai y talatoayanan.
3
Yu talajait ni kilpatanin putaulanax ta’an yu oxamay taun talakpastanaqnan yuch laj
kamakakal tach najun ni palachimo’on yu talakpast’ak’at yu laj oxamaqta’an
latiuqxuntaqakal ta’akapuchun.
Yu ox k’alakmisp’at ni laj ay putaulanax bachu yu kilpatanij putaulanax yuch kamoqxlakal
ni lakajalik y palachimo’on yu ta’an alin lakatamin ja’aqch’apant. Yuch katalaqtsis’is’iyaa ali
bachu yu limakat tachun junitach y jats’alk mak’antach p’unaj tabal’at, talakpast’ak ‘at
kilmasipij chibintki ali yu ta’an bilanau chilaka’uqxpu.
A. Ani ta’aqxtoot lachibin laqamis pai y limuk’ai ix limukat ni laj ay putaulanax ali
kilpatanin putaulanax ta’an lai tamakay yu tanajun lastalakpast’ak’atk’an ex xliyuch
kamakakal laq’qnan ta lay:
I. K’atamak’au lac laj k’amak’at laxkabaint ali ta laj k’amak’at ta’aqxtoat, k’alajait
tumin, laqchibint y kilpatanij jatalanit.
II. Kamakal yu ketalak past’ak’at kejnan yu ox junil yu bas jalioxint ta laj k’alioxit y
k’alaklioxil laqalaj ox ni lukuchibint, kamakal talakpast’ak’at yu najunt ani putaaqxto chibin,
bachu kat’ooyat yu kinpulist’akk’an qaintamin yu kinpaaktejuk’ank’an kumulapanaj, y
alatich yu sliainikant, taqal ox’ixt y slakatunajkan qaintsan ni xanatin. Yu palachimo’on
kalak ulayaa yu axtoqnu aliqalaqlioxil yu slaqmit katanaunaj yu xapuxkaulaqtsinin
maqtaqalint y yu oqxloat’utu puxkaulaqtsinin palachimo’on tapaxtoqni.
III. K’alaksat k’amak’at tach yu bas junit, kalaqlioxikal yu kilpatanij talanit, yu
mach’alkaj o yu talachimo’onun ni lay katamakal yu yu’unch xatalanitk’an
xpumach’alk’atk’an, kalistaqkal xamaq aqtejunk’an ni xanatin ta’an lay aqxtanchunch
qalaqts’inkal kun yu tsalan, ta’an aqxtanchuninch kala to’oyakal y yu talaqchibinin
mach’alkaj y yuch xnabin ta’an aqchapat laqatamin lak’atan yu aqchapat qaintaun
mach’alkat.
IV. Kalistaq y kamaaqataayat ni lichibin jatalanil y tachun yu laqxtoqnun ni laqata’un
jatalanil jamasul le kinpatasunk’an.
V. K’apaxk’at y kalaqalioxit ta’an alint y kalist’ak y laqataqaints’an ni xlakat’unix nan
ta’an naukantach y junitach yu ani palachimo’on.
Para continuar leyendo
Solicita tu prueba